Filosoof Arthur Schopenhauer

De wil

De wil is het vermogen van een mens om van een gedachte een handeling te maken en daarmee de toestand te veranderen. De wil is het tegenovergestelde van het instinct. De meeste filosofen gaan er van uit dat alleen een intelligent persoon iets kan willen.

Schopenhauer vormt daar een uitzondering op. Volgens hem is alles wat leeft bezielt met een wil tot leven. Hij is van mening dat de wil alles beïnvloedt. Dat zou betekenen dat je niets uit vrije wil doet. De wil maakt gebruik van het individu als een instrument. Je bent dus overgeleverd aan je wil!
De wil is niet via de ervaring in de wereld van de verschijnselen te kennen, maar kan volgens Schopenhauer van binnenuit gekend worden, doordat wij een bijzondere uiting van deze wereldwil in onszelf ervaren, namelijk onze eigen wil.
Volgens Schopenhauer heeft de wil alleen slechte bedoelingen. Het zou dan ook verstandig zijn wanneer je van de wil zou ontsnappen.

Schopenhauer zei dat het 'Ding an sich', het wezen van de wereld, bepaalt kon worden. Als individu maakt de mens, zo stelde hij, immers deel uit van de wereld en is hij dus niet gedoemd de wereld slechts als voorstelling te kennen. Hij doorschouwt haar van binnenuit door de intuïtie van 'het meest innerlijke van zijn wezen', de wil.

De wil en de voorstelling zijn volgens Arthur Schopenhauer twee manieren om dezelfde wereld te zien.

Vluchten van de wil

Toch zijn er volgens Schopenhauer manieren om te aan de wil te ontkomen.

“Genieten van kunst is een sublieme ervaring die het subject doet opgaan in de wereld van de ideeën” en hierdoor ben je tijdelijk verlost van de wil. Kunst is dus een goede manier om te ontsnappen aan de wil.

Het uitschakelen van je eigen wil, een andere methode voor het ontsnappen aan de wil voor de echte doorzetter. Je moet inzien dat de voorstellingen slechts tijdelijke voorstellingen zijn van de eeuwige ideeën. Oftewel dat alles wat jij en anderen doen er niets toedoet.
Dat daarmee jijzelf ondergeschikt bent aan het eeuwige idee. Het individuele leven doet er dus volgens Schopenhauer niet toe.

De wil is volgens Schopenhauer ook het enige dat vrij is, binnen de voorstelling is alles verbonden aan regels en structuren.
Het leven zelf is daarmee tijdelijk en zonder zin, want de wil is niet zingevend en de voorstelling al helemaal niet. Wanneer je dat zou lukken zou je volgens Schopenhauer aan je wil kunnen ontsnappen en een echt ‘oprecht’ leven hebben.

‘Wij zijn overgeleverd aan de genade van de Wil, die in al ons denken en onze daden zit.
De Wil is de essentie van het universum, maar ook de oorzaak van al ons lijden, omdat we slaven zijn van zijn eisen’.

Hoofdstuk 3 Leven, dood en het pessimisme van Arthur Schopenhauer

‘Ik heb al eerder uiteengezet dat onze grote gehechtheid aan het leven of liever onze vrees voor de dood zeker niet uit ons kennen voortkomt, in welk geval ze het resultaat zou zijn van een verstandelijk besef van wat dit leven waard is. (…) Zou de mens omgekeerd een zuiver kennend wezen zijn, dan zou de dood hem niet alleen onverschillig laten, maar hem zelfs welkom zijn’
Die Welt als Wille und Vorstellung II (1844)

Arthur Schopenhauer was niet bepaald het zonnetje in huis. Hij heeft het over de angst voor de dood. Hij zegt dat deze vrees niet iets is wat mensen sinds het begin van hun leven hebben. Het tegenovergestelde juist, angst voor de dood wordt ontwikkeld tijdens je leven. Het komt wanneer je je gaat hechten aan het leven.

Toch zag Schopenhauer lichtpuntjes. Schopenhauer zei 'Het sterven zou wel eens veel gemeen kunnen hebben met het wakker worden uit een zware nachtmerrie.' Daar zou je dus vanuit kunnen opmaken dat Arthur Schopenhauer de dood als een echte bevrijding ziet.

Schopenhauer heeft veel contact gehad met de oriëntalist Friedrich Mayer, die hem leerde over het boeddhisme en het hindoeïsme. Ik denk dat hij na het bestuderen van deze geloven tot zijn standpunt is gekomen dat de dood geen einde is.

Pessimisme

Onuitroeibaar lijden
Volgens Schopenhauer wordt het leven gekenmerkt door lijden, frustratie, verveling en ellende en is het geluk van de mensen hier nauw mee ver bonden.

In de eerste plaats streeft elk levend wezen naar een doel. Dit streven ontstaat uit een gevoel van gemis en elk gemis is een lijden.
het tweede punt is dat niet elk gemis kan worden weggewerkt waardoor het lijden vergroot wordt. Je kan tegen deze redenering ingaan door te zeggen dat vele doelen bereikt kunnen worden en dat zo het lijden verdwijnt. Schopenhauer volgt deze redenering niet door te zeggen dat elke bevrediging een nieuw gemis doet ontstaan en dat het lijden daardoor niet opgeheven kan worden.
Ook stelt hij dat het lijden niet kan worden overwonnen door het positieve van bevrediging. Men kan alleen leven zonder lijden door te stoppen met willen.
Wel vinden vele een evenwicht tussen lijden en tevredenheid waardoor het leven draaglijker wordt.

De dood

Elk levend wezen heeft een aangeboren wil tot leven waaruit een angst voor de dood ontstaat.
Schopenhauer gebruikt enkele argumenten om aan te tonen dat deze angst irrationeel is aangezien deze angst voor de dood zelf is en niet voor de eventuele pijn die ermee samen gaat.
Één van deze argumenten is het symmetrieargument. Deze heeft te maken met de redenering dat niemand rekening houdt met het feit dat we al oneindig lang bestonden voor onze geboorte en dat dus het toekomstige niet-bestaan op dezelfde manier kan bekeken worden.

Schopenhauer aanvaardt echter wel dat de dood de beëindiging van het individuele menselijke wezen betekend, maar dit is volgens hem niet de enige manier om tegen de dood aan te kijken.
Voor velen is de dood ofwel het absolute einde ofwel zijn we onsterfelijk. Schopenhauer daarentegen bekijkt ze vanuit een hoger gezichtspunt. Namelijk dat het individu dat sterft maar een klein deel is van het “ik” en dat door de dood van dit kleine deel het “ik” niet ophoud te bestaan.
Schopenhauer geeft twee verschillende gezichtspunten van waaruit zijn opvatting over de dood troostend kan zijn.
Het eerste gezichtspunt geld voor iedereen die wil dat zijn of haar leven zich eindeloos blijft herhalen en voor wie de dood slechts een valse schijn is en niet het einde betekend. Het geldt verder ook voor iemand die een einde maakt aan zijn of haar leven wanneer het lijden te groot wordt.
Het andere gezichtspunt bestaat uit de ontkenning van de wil tot leven
Pessimisme van Schopenhauer bestaat uit twee stellingen. Één de stelling dat het voor het individu beter was geweest als hij of zij niet was geboren. En ten tweede de stelling dat de wereld als geheel de slechtste van alle mogelijke werelden is. Echter dit pessimisme staat volgens Schopenhauer het streven naar een gelukkig leven niet in de weg. Schopenhauer heeft, naast het schrijven van zijn hoofdwerk De wereld als wil en voorstelling, zich ook met het schrijven van een aantal kleine ‘praktische verhandelingen’ beziggehouden waaronder een verhandeling over De kunst om gelukkig te zijn.

Schopenhauer aanvaardt echter wel dat de dood de beëindiging van het individuele menselijke wezen betekend, maar dit is volgens hem niet de enige manier om tegen de dood aan te kijken.
Voor velen is de dood ofwel het absolute einde ofwel zijn we onsterfelijk. Schopenhauer daarentegen bekijkt ze vanuit een hoger gezichtspunt. Namelijk dat het individu dat sterft maar een klein deel is van het “ik” en dat door de dood van dit kleine deel het “ik” niet ophoud te bestaan.
Schopenhauer geeft twee verschillende gezichtspunten van waaruit zijn opvatting over de dood troostend kan zijn.
Het eerste gezichtspunt geld voor iedereen die wil dat zijn of haar leven zich eindeloos blijft herhalen en voor wie de dood slechts een valse schijn is en niet het einde betekend. Het geldt verder ook voor iemand die een einde maakt aan zijn of haar leven wanneer het lijden te groot wordt.
Het andere gezichtspunt bestaat uit de ontkenning van de wil tot leven
Pessimisme van Schopenhauer bestaat uit twee stellingen. Één de stelling dat het voor het individu beter was geweest als hij of zij niet was geboren. En ten tweede de stelling dat de wereld als geheel de slechtste van alle mogelijke werelden is. Echter dit pessimisme staat volgens Schopenhauer het streven naar een gelukkig leven niet in de weg. Schopenhauer heeft, naast het schrijven van zijn hoofdwerk De wereld als wil en voorstelling, zich ook met het schrijven van een aantal kleine ‘praktische verhandelingen’ beziggehouden waaronder een verhandeling over De kunst om gelukkig te zijn.

Factoren van geluk

Juist vanuit de pessimistische overtuiging dat het leven van de mens heen en weer gaat tussen pijn en verveling. En vanuit het standpunt dat deze wereld niets anders is dan een tranendal, roept Schopenhauer ons op in deze situatie gebruik te maken van een waardevol werktuig dat moeder natuur ons ter beschikking heeft gesteld. Namelijk de menselijke vindingrijkheid en de praktische verstandigheid om gedrag- en leefregels te formuleren en te gebruiken om vervolgens toch een zekere staat van gelukzaligheid te kunnen bereiken.

Hoofdstuk 4 Een miskend filosoof?

'Die Welt als Wille und Vorstellung', volgens Schopenhauer de oplossing van het wereldraadsel, kreeg haast geen aandacht. De mensen die er wel aandacht aan besteedden hadden geen mening voor hem klaar.

Gelukkig was hij een verrassende filosoof en vond toch weer een bezigheid: hij beoordeelde de mensen die hem niet wilden beoordelen. Zo zei hij over Hegel dat hij een charlatan was(iemand die andere oplicht met zijn charme), Over Fichte zijn werk: krankzinnig gebabbel en zo ging hij bijna al zijn collega’s af. Rond 1850 kwam er meer belangstelling voor zijn werk, maar het kwam niet door zijn kritiek op andere schrijvers dat zijn werk uiteindelijk meer werd gelezen. Dat plotse succes heeft hij te danken aan het Duitse rijk dat het niet lukte democratischer te worden, dat zorgde ervoor dat de Duitse burgerij afstand deed van de politiek, mensen kwamen terug met de twee benen op de grond. Er kwam plaats voor een nuchter en zakelijk realisme waar Schopenhauer uiteindelijk gewaardeerd werd.

Ik vind dat Arthur Schopenhauer geen miskend filosoof is, maar echter wel dat hij tijdens zijn leven te weinig gewaardeerd werd voor zijn mening (dat kwam natuurlijk omdat hij het niet erg goed kon vinden met de meeste van zijn collega’s). Ik denk dat zijn erkenning als groot filosoof pas deze eeuw is gekomen omdat we nu in een tijd leven waarin we allemaal maar commentaar mogen uiten over wat er allemaal mis is in de wereld.